Donor worden
search

    Wat is ferritine?

    Je hebt vast wel eens gehoord over ijzer in je lichaam. IJzer speelt een belangrijk rol bij het vervoer van zuurstof door het bloed. Onze organen hebben zuurstof nodig om te functioneren. Ferritine is een eiwit dat ijzer opslaat in je lichaam. Het zit vooral in je lever en beenmerg, maar ook voor een klein deel in je bloed. De hoeveelheid ferritine in je bloed zegt iets over de hoeveelheid opgeslagen ijzer in je lichaam. Als je ferritinegehalte te laag is, kun je te weinig ijzer in je lichaam hebben. Bij een te hoog ferritinegehalte heb je mogelijk te veel ijzer. In beide gevallen kun je daar last van hebben. Op deze pagina lees je wat de oorzaken en gevolgen zijn van een te hoog of laag ferritinegehalte.

    Het verschil tussen hemoglobine en ferritine

    Hemoglobine - afgekort ‘Hb’ - heb je nodig om zuurstof van je longen naar de rest van je lichaam te vervoeren. Als je ferritinewaarde te laag is, heb je te weinig ijzer in je lichaam. Het kan dan moeilijker voor je lichaam zijn om hemoglobine aan te maken. We meten je Hb vóór elke donatie met een vingerprik. Is je Hb te laag, dan mag je voor je eigen gezondheid tijdelijk niet doneren.

    Je ferritinegehalte toont aan of je voldoende ijzer op voorraad hebt om weer nieuwe rode bloedcellen aan te maken na een donatie. Ferritine meten we niet via een vingerprik, maar via een van de gedoneerde buisjes bloed. Je krijgt het daarom pas achteraf per brief te horen als je ferritinewaarde te laag is. Als je ferritinewaarde goed is, nemen we hierover geen contact met je op en krijg je vanzelf de oproep voor je volgende donatie.

    In de video hieronder zie je hoe we je hemoglobine- en ferritinewaarde meten.

    Een gezond ferritinegehalte

    Het ferritinegehalte van een gezonde volwassen man ligt tussen de 25 en 250 microgram per liter. Bij een volwassen vrouw ligt het met 20 tot 100 microgram per liter lager. Dit komt onder andere door menstruatie, zwangerschap, borstvoeding en hormonen. Een ferritinegehalte lager dan 15 microgram per liter kan gezien worden als ijzertekort bij een gezonde volwassene (volgens de Wereldgezondheidsorganisatie). Bloeddonors met een ferritinegehalte lager dan 30 microgram per liter houden we extra in de gaten. We bekijken hoe vaak een donor per jaar kan doneren zonder dat een ijzertekort ontstaat.

    Als je graag wilt doneren zonder je ijzervoorraad te veel te belasten, past plasma doneren misschien beter bij je. Bij een plasmadonatie krijg je namelijk een groot deel van de rode bloedcellen terug. Het Hb en ferritinegehalte blijven daardoor stabieler.

    Een te laag ferritinegehalte

    Door een donatie daalt het ferritine- en hemoglobinegehalte in je bloed. Als je al een laag ferritinegehalte hebt, kan je daarom beter niet doneren totdat het gehalte weer op peil is. Zo heeft je ijzervoorraad de tijd om te herstellen van je laatste donatie. Anders kan er op den duur bloedarmoede (anemie) ontstaan. Om te voorkomen dat het ferritinegehalte in de toekomst opnieuw te laag wordt, bekijken we hoe vaak per jaar je veilig kunt doneren.

    Je hoeft in het dagelijkse leven geen klachten te hebben van een laag ferritinegehalte, vooral niet als je Hb goed is en je dus geen bloedarmoede hebt. Het is niet nodig om een huisarts te raadplegen. Bij sommige mensen geeft een laag ferritinegehalte wel klachten zoals vermoeidheid, kortademigheid, concentratieproblemen of rusteloze benen. Heb je hier last van of heb je hier vragen over? Neem contact op met een donorarts van Sanquin via 088-7308686 (lokaal tarief).   

    Oorzaken van een laag ferritinegehalte

    • Een genetische aanleg;
    • Bloedverlies, bijvoorbeeld als je regelmatig hevig ongesteld bent;
    • Langdurige fysieke inspanning, bijvoorbeeld bij duursporten zoals hardlopen en wielrennen;
    • Te weinig ijzerrijk voedsel, zoals vlees, vis, aardappelen en groenten;
    • Een medische oorzaak, zoals bijwerking van medicatie of verminderde opname door een ziekte;
    • Te korte herstelperiode na donatie 

    Hoe hoog mag je ferritine zijn? 

    Over het algemeen wordt aangehouden dat het ferritinegehalte van een gezonde man maximaal 250 microgram per liter is en bij een gezonde vrouw maximaal 150 microgram per liter. [Zie Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde] Een hoog ferritinegehalte betekent niet altijd dat er ook een teveel aan ijzer is. Bij een infectie is er bijvoorbeeld meer van het eiwit ferritine, maar niet meer ijzer. Sommige mensen hebben een erfelijke aandoening, die wél zorgt voor te veel opname van ijzer. Dit wordt erfelijke hemochromatose (ijzerstapeling) genoemd. Wanneer hemochromatose lange tijd niet behandeld wordt, kan dit leverschade, suikerziekte, hartaandoeningen of gewrichtsklachten veroorzaken.  

    Wij kunnen vanuit Sanquin geen onderzoek doen naar de oorzaak van het hoge ferritinegehalte. Daarom adviseren we om het met je huisarts te bespreken als we een hoog ferritinegehalte bij je meten. De huisarts zal met je bespreken of verder onderzoek nodig is. We horen graag wat je met de huisarts hebt besproken, of er aanvullende (bloed)onderzoeken zijn gedaan en of er een diagnose uit is gekomen. Dit kan namelijk gevolgen hebben voor je donorschap.

    Tips om je ferritine op het juiste niveau te houden

    Je ferritinegehalte is grotendeels genetisch bepaald, dus je hebt er niet veel invloed op. Toch kan een aanpassing in je voedingspatroon soms helpen het gehalte op peil te houden. In bepaalde voedingsmiddelen zit veel ijzer zoals vlees, vis, aardappelen, groenten, bonen, peulvruchten en granen. IJzer wordt beter opgenomen wanneer je zure dranken drinkt tijdens het eten, zoals sinaasappelsap. Ook vitamine C, wat in veel groenten en fruit zit, bevordert de opname van ijzer. De ijzeropname wordt geremd door melk, thee en koffie.

    Meer over ferritine

    • Mijn ferritine bleek na mijn vorige donatie te laag. Is mijn bloed nu niet bruikbaar?

      Een laag ferritine heeft geen negatieve invloed op het bloed en is niet schadelijk voor de patiënt die het bloed krijgt. Je bloed kan dus gewoon worden gebruikt. Het meten van het ferritine is een beschermingsmaatregel voor jou als donor. We bewaken hiermee je ijzervoorraad en proberen zo te voorkomen dat je Hb-gehalte door bloeddonaties daalt.

    • Mag ik bloed of plasma doneren als ik hemochromatose (ijzerstapeling) heb?

      Ja, maar er gelden wel speciale voorwaarden. Bekijk hiervoor onze FAQ over chromatose. 

    • Mag ik doneren als ik ongesteld ben?

      Ja, je kunt bloed of plasma bij ons doneren als je ongesteld bent. Kijk wel even of je je fit genoeg voelt, anders is het fijner om te wachten tot je menstruatie voorbij is. Doneren als je ongesteld bent kan namelijk zorgen voor duizeligheid, omdat je al bloed verliest door je menstruatie.

    • Waarom mag ik minder vaak doneren met een laag ferritine?

      Sommige donors hebben een langere tijd tussen donaties nodig om de ijzervoorraad (ferritine) te laten herstellen. Als het ferritine na een aantal donaties (fors) daalt, kan het daarom verstandig zijn om  in het vervolg minder vaak te doneren om te voorkomen dat het opnieuw gebeurt. 


      Ferritinewaarden worden regelmatig gemeten en beoordeeld. Daarbij wordt gekeken naar het aantal donaties, de tijd tussen de donaties en de hoogte van je Hb- en ferritinewaarden. Met deze gegevens wordt per donor een advies gemaakt.


      Het kan zijn dat je Hb-gehalte goed is, maar dat je toch minder vaak mag doneren door het lage ferritinegehalte. Je lichaam is gewend aan een bepaald Hb-gehalte. Als je geen nieuw Hb kunt aanmaken door het lage ferritine, kan je Hb gehalte door donaties gaan dalen en kun je alsnog klachten hiervan krijgen. 

    • Moet ik ijzertabletten gebruiken om mijn ferritinegehalte te verhogen?

      Op dit moment raden wij niet aan om ijzertabletten te gebruiken om (vaker) bloed te kunnen geven. Je hebt zelf je ijzer hard nodig en daarom is het verstandig om minder vaak te doneren. Je kunt namelijk ook bijwerkingen krijgen van ijzertabletten. De huisarts zal alleen ijzertabletten voorschrijven als je ook een laag Hb hebt en/of klachten hebt. Je kunt ook zelf supplementen kopen bij een drogist. Hier zit vaak wel minder ijzer in, waardoor het minder effectief is dan ijzertabletten op recept. 

    • Wat zijn oorzaken van een overschot aan ferritine?

      • Een infectie kan zorgen voor een tijdelijk ferritine-overschot;

      • Overgewicht kan ook zorgen voor verhoogde waarden;

      • Een genetische aanleg waardoor je lichaam te veel ijzer opneemt;

      • Een leveraandoening, een auto-immuunziekte of meerdere bloedtransfusies. 

    • Wat zijn de klachten bij ijzerstapeling?

      Langdurige ijzerstapeling (zoals bij erfelijke hemochromatose) kan zorgen voor gezondheidsproblemen zoals diabetes, hartaandoeningen en gewrichtsklachten.