Onderwijs 

Bloed is een dikke rode vloeistof. In die vloeistof zitten rode en witte bloedcellen, bloedplaatjes en belangrijke voedingsstoffen, die je lichaam nodig heeft. Die vloeistof noemen we plasma en dat is nodig om het bloed te laten stromen.

Zonder bloed in je lichaam kun je niet leven. Bloed is het enige orgaan dat zich vrij door het lichaam kan bewegen. Bloed is erg belangrijk voor verschillende functies in je lichaam. Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat de ingeademde zuurstof in je lichaam naar alle weefsels in je lichaam gaat. Het verplaatst ook weer het koolzuurgas naar buiten.

Bloed vervoert niet alleen zuurstof vanuit de longen. Het vervoert belangrijke voedingsstoffen vanuit het spijsverteringsstelsel naar andere delen van je lichaam. Ook brengt het bloed afvalproducten naar organen zoals de nieren en longen die ze uitstoten. Het bloed zorgt voor communicatie tussen alle organen onderling door middel van hormonen. Het regelt je lichaamstemperatuur door de warmte van het midden van je lichaam naar je huid te vervoeren, zodat het door de huid kan verdwijnen. En als laatste vervoert je bloed antilichamen en witte bloedcellen naar delen van het lichaam waar ze nodig zijn om een infectie te bestrijden.

Het bloed doet dus eigenlijk veel meer dan de meeste mensen denken.

Je bloed is rood door de hemoglobine, een ijzerhoudende stof in de rode bloedcellen. Omdat de meeste bloedcellen rood zijn, is je bloed ook rood.

Wat kan je laten zien?

Neem rode limonadesiroop mee, een kan water en een glas. Doe een beetje rode limonadesiroop in een glas. Dat zijn de rode bloedlichaampjes, doe er water bij en vertel dat het toch rood blijft, net zoals in het bloed.

Wat kan je laten zien?

Een filmpje over de samenstelling van het bloed. Je kunt dit filmpje downloaden en meenemen op een geheugenstick, maar je moet er zelf wel een verhaaltje bij houden.

Rode bloedcellen: zuurstoftransport

Rode bloedcellen bevatten vooral hemoglobine, een ijzerhoudende stof in de rode bloedcellen. Wanneer hemoglobine zuurstof bevat, wordt het rood, vandaar dat je bloed in slagaders rood is.

In slagaders zit zuurstofrijk bloed en dat is roder.

Als je inademt komt er zuurstof in je longen. Hemoglobine zorgt ervoor dat de zuurstof vanuit je longen mee vervoerd wordt in het bloed en op alle plaatsen komt waar het moet komen. Daar laat de hemoglobine de zuurstof weer los, zodat het naar de cellen en weefsels kan die de zuurstof nodig hebben. De zuurstof wordt uiteindelijk omgezet naar koolzuurgas, CO2. Dit koolzuurgas neemt de hemoglobine weer mee terug naar je longen. Daarna adem je het weer uit. Andere afvalstoffen worden door je nieren uit het bloed gehaald. Die raak je kwijt als je plast.

Wat kan je laten zien?

Een filmpje over zuurstoftransport. Je kunt dit filmpje downloaden en meenemen op een geheugenstick, maar je moet er zelf wel een verhaaltje bij houden.

Witte bloedcellen: Het leger

Het bloed bevat ook witte bloedcellen. Dit zijn de soldaten van je lichaam. Deze soldaten zorgen voor de verdediging van je lichaam tegen de gevaren van buitenaf. Ze marcheren voortdurend rond in je lichaam op zoek naar alles wat vreemd is voor je lijf en wat van buiten komt, bijvoorbeeld een splinter of een virus. Witte bloedcellen worden door het bloed vervoerd naar die delen van je lichaam welke beschadigd en geïnfecteerd zijn. Daar vechten ze tegen de binnengedrongen bacteriën, andere witte bloedcellen maken je lichaam immuun tegen infecties.

Bloedplaatjes: De pleister

Er zijn ook bloedplaatjes, dat zijn kleurloze celdeeltjes. Bloedplaatjes zorgen voor de bloedstolling. Als er in je bloedvat een gaatje zit, komt er bloed naar buiten. Je zegt dan dat je bloedt. Wanneer je bloed verliest, zorgen de bloedplaatjes voor proppen in de gaatjes van de vaatwanden. Wanneer dan een bloedvat beschadigd is, gaan de bloedplaatjes, met z’n allen rond het beschadigde vat staan, om het te kunnen dichten. Zo ontstaat dus bloedstolling. Hierna kan de genezing beginnen, er vormt zich dan eerst een korstje op je wondje.

Bloedplasma: De vervoerder

Bloedplasma is het heldere, gelige vloeibare bestanddeel van bloed waarin je bloedcellen (de rode bloedcellen, de witte bloedcellen en de bloedplaatjes) stromen. Het maakt 55 procent uit van je totale bloedvolume en is opgebouwd uit water, eiwitten en kleinere deeltjes van stoffen, zoals mineraalzouten, enzymen en hormonen. Het werkt als transportmiddel en vervoert talrijke stoffen door je lichaam, zoals suikers, zouten, koolzuurgas en zuurstof.

Rode bloedcellen geven je kracht en energie. Om het te meten of je voldoende rode bloedcellen hebt, wordt er bloed bij je afgenomen. Er wordt dan voornamelijk naar de hemoglobine in je bloed gekeken. Hemoglobine maakt je bloed rood. Als je te weinig hemoglobine in de rode bloedcellen hebt, voel je je slap en futloos. Je bent dan gauw moe. Je hebt dan bloedarmoede.

Als je te weinig bloedplaatjes hebt, duurt het veel langer voordat het bloed stolt. Ook kun je makkelijk blauwe plekken krijgen of zomaar een bloedneus.

De bloedcellen in je lichaam worden gemaakt door het beenmerg. Beenmerg zit binnenin je platte botten, zoals heupen en borstbeen.

Iedere dag maakt je lichaam 200 miljard (!) nieuwe bloedcellen.

Wat kun je laten zien?

Bij een slager kun je een doorgezaagde platte bot halen van een rund. Daar zie je het beenmerg in zitten.

Er zijn verschillende redenen waarom je te weinig bloedcellen kunt hebben. Je kunt te weinig bloedcellen hebben als je lichaam niet genoeg nieuwe bloedcellen maakt. Bij andere mensen breekt het lichaam de bloedcellen te snel af. Zo snel, dat het lichaam niet genoeg tijd heeft om weer nieuwe aan te maken. Het kan ook gebeuren dat je door een ongeluk veel bloed bent verloren en daarom te weinig bloedcellen hebt. Ook kun je tijdens een operatie veel bloed verliezen.

Het bloed van ieder mens is anders. Het bestaat wel bij iedereen uit cellen en vloeistoffen, maar op die bloedcellen zitten weer verschillende kenmerken. Die kenmerken zitten op de rode bloedcellen en noemen we bloedgroepen. Je hebt je bloedgroep van je beide ouders meegekregen. Je kan bloedgroep A, bloedgroep B, bloedgroep AB of bloedgroep 0 (nul) hebben.

Bij een bloedtransfusie krijg je bloed dat bij je past. Bloedgroep A bijvoorbeeld, kan niet vermengd worden met bloedgroep B. Het bloed wordt dan afgebroken in je lichaam.

Je hart is een pomp en het zit ongeveer in het midden van je borstkas. Het wordt beschermd door je ribben. Je hart is een grote holle spier, zo groot als een gebalde vuist. Deze spier trekt samen en zet weer uit. Zo pompt je hart het bloed rond, dag in en dag uit, soms wel meer dan 100 jaar. Iedere minuut pompt je hart al je bloed een keer rond. Zo lang je leeft.

Je hart bestaat uit 4 delen: een linkerboezem en een linkerkamer en een rechterboezem en een rechterkamer.

Wat kun je laten zien?

Een filmpje van een kloppend hart. Je kunt dit filmpje downloaden en meenemen op een geheugenstick, maar je moet er zelf wel een verhaaltje bij houden.

Je hebt 3 soorten bloedvaten: slagaders, aders en haarvaten.

Je slagaders komen van je hart en zij zorgen ervoor dat het bloed naar alle delen van je lichaam wordt gestuurd. Daarom voel je je slagaders kloppen, net zoals je hart. Het bloed wordt met elke pompbeweging of hartslag door je slagaders gestuwd.

Door je aders stroomt je bloed weer terug naar je hart. In de aders zitten klepjes zodat het bloed goed terug naar het hart kan stromen en niet terug naar beneden gaat. Aders hebben een minder elastische wand dan slagaders. Slagaders worden steeds kleiner en gaan over in haarvaten. Er kan maar weinig bloed door een haarvat stromen en daarom heb je er ook miljoenen. Zo kan toch al je bloed vervoerd worden. En haarvaten komen aan de andere kant weer bij elkaar en worden weer grote vaten. Dat zijn de aders.

Wat kun je laten zien?

Pak met je rechter wijs- en middelvinger de binnenkant van je pols. Je voelt het kloppen, dat is je bloed dat door de slagaders stroomt.

Je hart en alle bloedvaten samen (slagaders, aders en haarvaten) , noemen we de bloedsomloop.

Er zijn 2 bloedsomlopen, een grote bloedsomloop en een kleine bloedsomloop.

De grote bloedsomloop zorgt ervoor dat zuurstofrijk bloed vanuit je hart naar alle delen van je lichaam gaat en dat zuurstofarm bloed weer terugkomt in je hart.

Het zuurstofarme bloed zit vol met koolzuurgas, CO2 dus en gaat na de grote bloedsomloop via de kleine bloedsomloop vanuit je hart naar je longen.

In je longen geeft je bloed de CO2 af, zodat je dit kunt uitademen en neemt weer nieuw zuurstofrijk bloed mee naar je hart en dan pompt je hart het weer via de grote bloedsomloop naar alle delen van je lichaam.