De vorige keer vertelde je over de eerste lading geneesmiddel met antistoffen tegen het coronavirus die Sanquin heeft gemaakt, met dank aan al die plasmadonors. Wat is daarmee gebeurd?
Hans: “Die hebben we overgedragen aan het ministerie van VWS, dat het initiatief moet nemen voor de volgende stap. Een werkgroep van medisch specialisten heeft al een advies opgesteld over welke risicogroepen in aanmerking komen voor toediening van de antistoffen, om hen preventief te beschermen of te helpen niet ernstig ziek te worden als ze al besmet zijn. Dit advies is ingediend bij VWS, en in kopie bij de Federatie van Medisch Specialisten en de Nederlandse Internistenvereniging. Er leven nog vragen bij de Federatie van Medisch Specialisten over de veiligheid, maar wij zijn ervan overtuigd dat het middel veilig ingezet kan worden ter bescherming en behandeling van kwetsbare patiëntengroepen.”
Waarom denken jullie dat?
“Het geneesmiddel is een variant op het middel dat Sanquin al langer uit plasma maakt: een concentraat van gezuiverde antistoffen. Bij dit ‘coronaplasma’ weten we bovendien zeker dat er ook antistoffen tegen het coronavirus in zitten. Hoewel de werking als bescherming tegen COVID-19 nog bevestigd moet worden, is deze manier van antistoffen inzetten niet nieuw. Het middel is een toegestaan, geregistreerd middel tegen andere ziekten. En we verwachten op goede gronden dat het helpt bij het beschermen van mensen met een zwakke afweer tegen ernstig ziek worden van het coronavirus.”
Hoe staat het met de onderzoeken naar de werking?
“Internationaal doet een samenwerking van een aantal farmaceutische bedrijven (de internationale CoVIg-19 Plasma Alliantie) een studie naar de werking van een vergelijkbaar middel met een concentraat van antistoffen tegen COVID-19. De eerste onderzoeksresultaten daarvan worden in maart volgend jaar verwacht.
Sanquin heeft zelf, samen met het Leids Universitair Medisch Centrum en het Erasmus MC, een groot onderzoek opgezet naar de werking van plasma met daarin de COVID-19-antistoffen bij patiënten met beginnende corona. Daarbij krijgt de patiënt dus een zak plasma van een individuele donor die zelf corona heeft gehad, niet het concentraat aan antistoffen.”
Vertel, wat is dat voor studie?
“In deze CoV-Early-studie doen naast de twee genoemde ziekenhuizen nog vijf ziekenhuizen mee. We willen samen onderzoeken of de behandeling met plasma met daarin antistoffen tegen het coronavirus de genezing van COVID-19 kan versnellen, of een opname in het ziekenhuis kan voorkomen. De studie heet ‘CoV-Early’ omdat we het plasma in een vroeg stadium van de ziekte geven, namelijk op het moment dat iemand nog geen acht dagen klachten heeft en nog niet opgenomen is in het ziekenhuis. Uit een eerdere studie leerden we namelijk dat we beter niet kunnen wachten tot iemand zo ziek is dat hij of zij opgenomen moet worden in het ziekenhuis. Dan heeft diegene zelf al antistoffen aangemaakt en maken de antistoffen van een donor geen verschil meer.”
Wat zijn je verwachtingen?
“Er lopen in het buitenland soortgelijke studies. Wat daar nu al uit gerapporteerd wordt, is hoopgevend. Zo wordt er gemeld dat patiënten minder lang ziek zijn en eerder uit het ziekenhuis kunnen en dat er minder sterfgevallen zijn. Let wel, dit zijn nog voorlopige conclusies. Maar het is een krachtig signaal dat het zinvol is om antistoffen te geven aan patiënten in een vroeg stadium van corona. Ook als profylaxe, ter preventie van besmetting. Overigens gebeurt dit nu al in de praktijk, op basis van compassionate use zoals dat heet. In individuele gevallen kan een arts aan een patiënt een behandeling of geneesmiddel geven terwijl dat nog niet volledig is goedgekeurd, als dat levensreddend is. Neem een patiënt die net een chemokuur heeft gehad wegens leukemie en nu voor een stamceltransplantatie staat. Zijn afweer ligt op dat moment helemaal plat. Je kunt hem dan tijdelijk beschermen met een zak donorplasma vol antistoffen. Sanquin geeft nu al meerdere keren per week zo’n zak anti-COVID-19-plasma uit aan ziekenhuizen voor de behandeling van specifieke patiënten.”
Dus ex-coronapatiënten zijn nog steeds hard nodig als plasmadonor?
“Absoluut! Ten eerste gaat het zeker nog een jaar duren voordat iedereen in Nederland gevaccineerd is. In de tussentijd is er nog een grote groep kwetsbare patiënten die we moeten beschermen. Ten tweede zal er altijd een groep patiënten blijven die niks aan vaccinatie hebben, omdat hun afweersysteem daar niet op reageert. Zij maken überhaupt geen antistoffen aan en zullen dus van donors afhankelijk blijven voor hun bescherming. Ik vermoed ook dat we nooit helemaal van corona afkomen. Elk snotseizoen zal dit virus waarschijnlijk blijven terugkomen, net als de griep.”