De parallel tussen een not-for-profit-organisatie als Sanquin en zomaar een paar retail-reuzen smaakt misschien een beetje bitter: natuurlijk is Sanquin anders. We zijn een gezondheidscommunity (donors, patiënten, Sanquiners en onze partners) waar we letterlijk elke druppel bloed gebruiken voor een beter leven van mensen.
Maar als je inzoomt op één specifiek onderdeel, die van de reis van bloed, dan wemelt het van de gelijkenissen met de Sonos-systemen, bloemkolen en stilettohakken die van A naar B reizen.
Grote verschillen
Eerst nog maar even de grote verschillen, die kunnen we niet vaak genoeg benadrukken. Natuurlijk kom je die tegen als je Sanquin wilt vergelijken met een Zalando of een Bol.com. Bij Sanquin kun je als consument niets kopen. We werken in opdracht van en samen met andere bedrijven en organisaties. Onze klanten zijn dus vooral geen huishoudens en personen. Het zijn onze partners in onze missie naar verbeteringen in de wereld van patiënten en gezondheid!
Als je over dat verschil heenstapt, zie je al snel nog een aantal verschillen. Zo ontvangt de Bloedbank het bloed en plasma uit een vrijwillige gift van honderdduizenden donors. Het altruïstische model (zonder winstoogmerk) van Sanquin is wezenlijk anders dan het businessmodel van de logistieke ondernemingen, met aandeelhouders in hun nek.
Een ander groot verschil is dat de Bloedbank geen eindproducten ontvangt, zoals Ahold, de Bijenkorf en Coolblue die wel grotendeels ontvangen van hun toeleveranciers. Sanquin is een verwerker van bloed en daarmee een dominante speler in de productieketen van bloedproducten. Platgezegd, in een hightech-omgeving wordt een zelf ingezamelde grondstof (bloed of plasma) verwerkt tot een eindproduct, bestemd voor ziekenhuizen, klinieken en andere kopers van onze plasmageneesmiddelen.
Coolblue doet dat natuurlijk anders. Zij knutselen niet zelf haar koffiezetapparaten en stofzuigers in elkaar en Zalando maakt niet zelf haar hakken en sandalen. Zij zijn voornamelijk tussenpersoon van de leverancier en de consument.
Sanquin moet die dominante rol wel spelen in de keten: Sanquin Bloedbank is in Nederland de enige partij met de juiste kennis en daardoor door de overheid aangewezen als enige partij verantwoordelijk voor de bloedvoorziening in Nederland. Dat is een grote taak. Zonder de wetenschappelijke kennis zijn de giften van de donors helaas nagenoeg waardeloos. Dat klinkt gek. Maar het zijn de talloze handelingen die verricht worden binnen de Sanquin-muren die het bloed en plasma uit het lijf van een mens promoveren tot een eindproduct. Zo kunnen er daadwerkelijk levens gered worden. Of andersom geredeneerd: zonder de juiste verwerking – en zonder de juiste match – zouden er mensen doodgaan bij het krijgen van een bloedtransfusie.
De overeenkomsten
Tot zover de kanttekening bij het statement dat de reis van bloed op die van supply chain-model van Amazon, Alibaba en dichterbij huis op Bol.com lijkt. Maar waarin lijkt die weg dan wel op Coolblue en Zalando?
De overeenkomst tussen Sanquin Bloedbank en de logistieke retailreuzen zit vooral in het warehouse-principe en de logistiek. De omzet, de winst, het succes en het toekomstperspectief wordt voor een groot deel bepaald door wel of niet (super) functioneren van de logistieke kant.
Voor Sanquin is dat net zo. Kwaliteit en efficiëntie bepalen of de reis van het bloed een succes wordt. Een reis die van de donor op een afnamestoel, langs Bewerking, vervolgens door het laboratorium van Sanquin Bloedbank gaat naar de Uitgifte en zo via transport naar een ziekenhuis en daar op een eindbestemming wacht, de patiënt.
Houdbaarheid van producten en opslagcapaciteit en -kosten spelen zowel voor Sanquin als voor Ahold en andere retailers en webshop-eigenaren een dominante rol. Het is voor vele organisaties zelfs een kwestie van succesvol zijn of afkoersen op een faillissement. Het is allesbepalend of een organisatie kwalitatieve producten kan leveren, tegen de juiste prijs.
Ook Sanquin heeft daar mee te maken. Voor een maatschappelijke organisatie is het essentieel dat de gift van de donor op tijd een juiste bestemming krijgt. Belangrijk om te weten is dat rode bloedcellen (verreweg het grootste deel van het bloed dat gebruikt wordt bij transfusies in de ziekenhuizen) slechts 35 dagen houdbaar zijn en bloedplaatjes slechts één week. Dat is dus de maximale periode tussen de gift van de donor, de verwerking in de Sanquin-omgeving, het wachten op een bestemming en het transport naar de koper van het bloed: een ziekenhuis of een kliniek. Duurt die reis langer, dan heeft een doorsnee bloedzak geen waarde voor een patiënt.
De reis van een tomaat of een appel kent een soortgelijke weg en wetmatigheid: het oogsten bij de agrariër, het transport naar een distributiecentrum en daarna de weg via een verkoopkanaal (een supermarkt of een webshop) naar de koper toe. Duurt de reis te lang dan is het product bedorven en zal een consument het niet kopen of een klacht indienen na aankoop.
Sanquin perst letterlijk elke druppel uit een bloeddonatie om het maximale voor patiënten te halen. We gooien slechts 0,25% van al het bloed weg. Een verwaarloosbaar percentage dat past bij een organisatie met grote maatschappelijke en morele verantwoordelijkheid.
De logistiek rondom bloed
Sanquin kan in haar wettelijke taak alleen presteren omdat de reis van bloed een ingenieuze en efficiënte is. Met logistieke precisie stemt de Bloedbank haar bloedvoorraad af aan de (voorspelbare) vraag van ziekenhuizen en klinieken, op basis van historische gegevens en actuele data.
Zo zorgt Sanquin ervoor dat er voldoende bloedproducten klaarliggen, van alle benodigde bloedgroepen, in het bloedbank-warehouse. De bloedproducten liggen er niet te kort (dan zou de voorraad te laag kunnen zijn bij een calamiteit in Nederland) én niet te lang (dan zouden we bloed moeten weggooien).
Ziekenhuizen, klinieken en andere partners kopen het bloed in een soort Bloedbank-webshop. Er is altijd voldoende op voorraad. Is er een voorraad van vijf dagen (wat als minimum geldt bij Sanquin) dan roept de bloedbank meer donors op. Van precies die bloedgroepen waar we in het warehouse relatief weinig in voorraad hebben. Zo leveren we altijd de juiste bloedgroepen, in de juiste hoeveelheden, precies op het juiste moment.
De bezorging van het bloed, van Sanquin naar de ziekenhuizen, mag geen vertraging op lopen. Misschien heb je ze wel eens gezien: onze bestelauto’s met zwaailichten, overdag of midden in de nacht. Dan kun je er zeker van zijn dat er levensreddend werk moet worden verricht. In onze wereld kan elke seconde het verschil zijn tussen leven en dood.