Als je zwanger bent, wordt onderzocht welke bloedgroepen je hebt. Met name de D-bloedgroep is heel belangrijk om te weten, want die kan in combinatie met de bloedgroep van je kind leiden tot een gevaarlijke ziekte: de rhesusziekte. Sanquin heeft een test ontwikkeld om de D-bloedgroep van een ongeboren kind te bepalen om ernstige problemen te voorkomen.
Als je als zwangere moeder géén D-bloedgroep hebt, maar je kind wel, dan kun je ongewild antistoffen aanmaken. Dat gebeurt wanneer het bloed van de moeder in aanraking komt met het bloed van het kind.
Dit contact kan tijdens de zwangerschap al plaatsvinden via de placenta, maar gebeurt meestal tijdens de bevalling. Hier is het nog geen probleem, maar als je als moeder die antistoffen eenmaal hebt aangemaakt, dan is er met name in de volgende zwangerschap een groot risico op rhesusziekte.
Ernstige bloedarmoede
“Bij rhesusziekte breken de antistoffen van de moeder de rode bloedcellen van de baby af”, legt Masja de Haas uit. Zij doet veel onderzoek naar bloedgroepen en antistoffen bij Sanquin. “Door die afbraak krijgt de baby ernstige bloedarmoede en ook geelzucht. Dat kan heel schadelijke gevolgen hebben. De baby moet tijdig behandeld worden anders is er kans dat het kindje gehandicapt raakt of zelfs overlijdt.”
Afweersysteem gefopt
Moeders zonder D-bloedgroep noemen we D-negatief. Om te voorkomen dat je als D-negatieve moeder die antistoffen aanmaakt, krijg je in je zwangerschap de ‘anti-D-prik’. Masja: “De eerste prik in week 30 van de zwangerschap, de tweede vlak na de bevalling. In de prik zit een klein beetje van de antistoffen tegen de D-bloedgroep. Die prik maakt je kindje niet ziek, maar ‘fopt’ jouw afweersysteem genoeg, zodat je zelf geen gevaarlijke antistoffen aanmaakt. Dat werkt heel goed.”
Overbodige prikken voorkomen
Jarenlang kregen alle D-negatieve zwangere vrouwen de anti-D-prik. Ook diegenen die geen risico liepen antistoffen aan te maken, omdat hun kindje óók D-negatief was. “Dat was jammer, want de anti-D-prik wordt gemaakt uit donorbloed dat die antistoffen bevat ”, zegt Masja. “Het is een schaars product, waarmee je zuinig moet omgaan.”
“Bovendien wil je zwangere vrouwen niet een prik geven als het niet nodig is. Het is dus belangrijk om te weten wat de bloedgroep van het ongeboren kind is. Daarom hebben we bij Sanquin een test ontwikkeld waarmee je uit het bloed van de moeder de D-bloedgroep van de ongeboren baby kan bepalen. Om vervolgens alleen anti-D te geven als dat nodig is. Deze test wordt nu in meerdere landen wereldwijd uitgevoerd. Met elkaar besparen we zo heel veel anti-D-prikken!”
Testen van Sanquin
Ook ander typen antistoffen kunnen ongeboren baby’s ziek maken. Niet alleen als reactie op de bloedgroepen D, c, E en K die op rode bloedcellen ‘zitten’, maar ook tegen bloedgroepen op bloedplaatjes. Sanquin kan dit met haar testen allemaal uitzoeken.
Bij iedere zwangerschap waarbij een moeder antistoffen tegen rode bloedcellen of bloedplaatjes gevormd heeft, helpen de testen artsen om te beoordelen of de baby gevaar loopt. Deze testen doet Sanquin niet alleen voor artsen in Nederland, maar ook in het buitenland. Masja: ”Voor deze bijzondere diagnostiek moeten de analisten veel kennis en kunde in huis hebben. Het is heel fijn dat we zo veel zwangere vrouwen kunnen helpen.”
Lees verder over de D-bloedgroep.