Uitgezaaide huidkanker is een ziekte die moeilijk te genezen is. Maar een nieuwe behandeling, waarbij het eigen afweersysteem van de patiënt versterkt wordt, biedt patiënten weer hoop.
Tumor Infiltrerende Lymfocyten
Het Anthoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis ontwikkelde de ‘TIL-therapie’ voor patiënten met vergevorderde, uitgezaaide vormen van huidkanker (melanomen). TIL staat voor Tumor Infiltrerende Lymfocyten. Bij deze behandeling worden eigen afweercellen van de patiënt – de lymfocyten – uit de tumor gehaald, vermeerderd en vervolgens weer teruggeplaatst om hun goede werk te blijven doen. Sanquin heeft een belangrijke bijdrage bij de behandeling: ons Laboratorium voor Celtherapie produceert voor een deel van de patiënten de therapie.
Oppeppen en vermeerderen
“Lymfocyten worden door het eigen afweersysteem naar de tumor gestuurd om deze te doden”, zegt Marten Hansen, onderzoeker bij Sanquin. “Maar op een gegeven moment raken deze soldaten uitgeput en kunnen ze hun werk niet meer goed doen. Wij halen ze uit de tumor en peppen ze op onder de juiste omstandigheden. Daardoor gaan ze zich vermeerderen: we beginnen met een paar miljoen cellen en uiteindelijk gaan er miljarden cellen in één keer terug de patiënt in om de strijd met de tumor weer aan te gaan.”
Dat oppeppen en vermeerderen gebeurt onder heel speciale omstandigheden in een ‘clean room’, een volledig stof- en bacterievrije ruimte waar medewerkers in een soort astronautenpak hun werk doen. Gemiddeld duurt het 4 tot 5 weken per patiënt om de lymfocyten slagvaardig te krijgen.
In de video vertelt Marten meer over de TIL-therapie.
Enorme verbetering
De resultaten zijn heel succesvol. Op een reguliere behandeling van huidkanker reageert 21% van de patiënten; op de nieuwe TIL-therapie meer dan het dubbele: 49%. “Het is helaas nog geen 100% gegarandeerde genezing”, zegt Marten. “Maar patiënten die reageren op de behandeling blijven langer leven, en ook vaker óverleven. Dat is al een enorme verbetering. Bovendien is de behandeling tot nu toe uitgevoerd bij patiënten die al een zwaar behandeltraject achter de rug hadden, wat de lymfocyten ook meer verzwakt had. Het zou goed kunnen dat als je de TIL-therapie al eerder in het ziekteproces inzet, eventueel gecombineerd met andere behandelingen, je een beter resultaat krijgt. Daar moet nog onderzoek naar gedaan worden.”
Ook andere kankervormen
Het goede nieuws voor Nederlandse huidkankerpatiënten is dat de TIL-therapie sinds 2023 wordt vergoed onder de basisverzekering. “We doen nu samen met het NKI-AVL ook onderzoek naar mogelijke inzet van de TIL-therapie bij andere vormen van kanker”, zegt Marten. “Hoe mooi zou het zijn als we bij veel meer patiënten deze behandeling kunnen toepassen?”