Geneesmiddelen worden onder strenge omstandigheden geproduceerd. Toch kan er af en toe iets in komen wat er niet hoort. Denk daarbij aan een bacterie of schimmel. De patiënt die een dergelijk besmet geneesmiddel neemt, kan daarvan nog zieker worden. Daarom worden geneesmiddelen altijd eerst getest op hun veiligheid. Helaas gebeurt dit nog vaak op proefdieren, vooral konijnen. Zelfs als het geneesmiddel uiteindelijk veilig blijkt, overleeft het dier dit vaak niet. Onderzoekers van Sanquin bedachten een betere manier om geneesmiddelen te testen: ze gebruiken afweercellen geïsoleerd uit donorbloed.
Vervuiling opgespoord
Iedereen heeft monocyten in het bloed. Deze afweercellen zijn onderdeel van je afweersysteem. Als deze cellen iets tegenkomen in je lichaam wat daar niet hoort, zoals een vreemde bacterie, produceren ze stofjes die helpen de indringer te bestrijden. Die stofjes, cytokines genaamd, helpen je dus. Maar daarnaast zijn ze ook verantwoordelijk voor de koorts die je typisch krijgt na besmetting.
Afweercellen (monocyten) kunnen deze stofjes ook buiten het lichaam aanmaken. In de test van Sanquin wordt daarom het geneesmiddel gemengd met de afweercellen van bloeddonors Als er een heldergele kleur ontstaat, weten de laboranten dat er cytokines zijn aangemaakt en het geneesmiddel dus vervuild is met iets wat er niet hoort. Vandaar de naam voor de test: “Monocyte Activation Test” (MAT).
Beter dan test op levend konijn
“De condities die we creëerden voor onze MAT bootsen heel goed het menselijk lichaam na”, zegt senior onderzoeker Marijke Molenaar van Sanquin Diagnostiek. “Daardoor is het een betere test dan die in een levend konijn, dat toch een iets ander afweersysteem heeft dan een mens. Bovendien voorkom je zo enorm veel dierenleed. “
Inmiddels wordt de test op verschillende plaatsen in de wereld gebruikt en heeft de Europese Unie de test zelfs verplicht gesteld voor alle nieuwe geneesmiddelen die in Europa op de markt komen. Die regel kan jaarlijks de levens sparen van honderdduizenden konijnen.
Speciale donors
Sanquin selecteert zorgvuldig de donors om de afweercellen voor de MAT – de monocyten – uit het bloed te isoleren. De cellen worden zo snel mogelijk verwerkt, zodat ze hun reactievermogen niet verliezen. “We stoppen de cellen van 4 donors bij elkaar in de test, vanwege de verschillen per donor. De afweercellen van de ene donor kunnen namelijk net iets anders reageren dan die van een ander”, verklaart Marijke.
Minder dierenleed
Sanquin Diagnostiek voert de test uit voor verschillende fabrikanten van geneesmiddelen. Overigens vinden Marijke en haar collega’s haast nooit een besmetting. “Misschien 1 op de 1000 keer”, zegt ze.
“Dat is maar goed ook, want je wilt natuurlijk dat geneesmiddelen zo veilig mogelijk zijn. Wij vinden het heel fijn dat we daaraan kunnen bijdragen zonder dat er dieren voor moeten lijden of dood worden gemaakt.”
Interesse in onze diensten? Stuur ons een e-mail op [email protected] voor meer informatie.